Ceide Fields i Sligo
XII
W Strandhill znajdziesz
cichą
wieś starego świata przyjaznych ludzi;
Knocknarea z tajemniczym wzgórzem Maeve
i Strand obmywany
przez białe grzywy fal Atlantyku
Thomas Canon
Ruszyliśmy prosto na północ, po drodze robiąc sobie dwa -
myślę, interesujące - przystanki. Pierwszym z nich było sławne stanowisko
archeologiczne znajdujące się nad brzegiem oceanu. Irlandczycy chwalą się, że
jest to największy tego obiekt na świecie, kryjący – i to jest nad wyraz adekwatne określenie- zagospodarowane pola
uprawne z neolitu.
W Ceide Fields (co w wolnym tłumaczeniu oznacza „pola na
płaskim szczycie wzgórza”) powitała nas nowoczesna konstrukcja muzeum
przypominająca piramidę i grób korytarzowy jednocześnie. Przeszklona sylwetka
budynku świetnie wpisuje się w surowy krajobraz, stanowi bowiem wyrazisty
kontrast dla płaskiej linii horyzontu oraz zderzającego się z klifami oceanu.
Pięć i pół tysiąca lat temu - tyle według naukowców liczy
sobie Ceide Fields - gleba tutaj była niezwykle żyzna, a klimat (choć trudno
nam to sobie teraz wyobrazić)pozwalał cieszyć się z dóbr natury przez niemalże
cały rok. Dodajmy do tego wody pełne ryb oraz lasy zamieszkałe przez wspaniałą zwierzynę i mamy neolityczny raj.
Po przeczytaniu historycznych faktów na temat stanowiska,
doszedłem do wniosku, że kolejny raz dałem się wyprowadzić w pole. Tym razem
dosłownie, bo Ceide Fields jak wskazuje sama nazwa to … rzeczywiście pola. Nie
ma tu nic więcej. Kilka kamieniu ułożonych w nieprzypadkowy (chyba)sposób koło
siebie, dwa malutkie kręgi oraz bardzo dużo torfu – tak naprawdę wygląda owa archeologiczna
perła.
Niepostrzeżenie dołączyliśmy do grupy zwiedzającej teren z
przewodnikiem, licząc na jakieś olśnienie lub nieopisane w broszurach
informacje. Tymczasem on zatrzymywał się
przy kolejnych kupkach kamieni, mówił dużo, żartując na temat rolników
zamieszkujących te tereny, co nie zmieniało jednak faktu, że wciąż czekaliśmy
na jakieś ruiny, może odkrywkę, kawałek czegoś co przypominałoby o obecności
ludzi. Na próżno.
Ktokolwiek wpadł
na pomysł, żeby szukać tu śladów ludzkiej działalności, miał niezłego nosa. Największą
atrakcją wycieczki była możliwość wbijania w miękki torf długich tyczek, by nimi
wymacać zabudowania leżące kilka metrów poniżej linii gruntu, co pozwalało choć
przez chwilę poczuć się jak Indiana Jones na tropie zagubionych w czasie pól
uprawnych. Gwarantowany prawdziwy dreszcz emocji…
Rzut beretem od Ceide Fields znajduje się kolejna
atrakcja – Downpatrick Head zupełnie niesamowity klif – nie rozumiem dlaczego
ustępujący popularnością Moherom.
Idziemy po miękkim, sprężystym gruncie, zielona trawa
niespodziewanie się kończy zastąpiona przez bezkres grafitowej wody, jakby
ziemia rozstępowała się pod naporem oceanu wdzierającego się w głąb lądu. W
takich miejscach najlepiej widać jego budzącą szacunek potęgę i destrukcyjny
wpływ na linię brzegową.
Na samym końcu cypla wita nas mały, kamienny budynek,
wykorzystywany m.in. w czasie II wojny światowej jako punkt widokowy.
Na Downpatrick Head zaskoczyły nas zasady bezpieczeństwa,
a właściwie ich brak. Klify w Irlandii - pomijając Mohery – nie są w żaden
sposób zabezpieczone. Zero barierek, umocnień, nawet nie ma ścieżek, mamy za to
zapadającą się ziemię, wrażenie niestabilności – pod naszymi nogami jest
wypełniająca się wodą komora, która nadal rozrywa skałę- mokra i śliska trawa, może dlatego z duszą na
ramieniu zbliżyliśmy się do krawędzi klifu. Widok, który się stamtąd
rozpościera zapiera dech i osładza nieco przyspieszone bicie serca.
Kolumna oderwanego fragmentu skały stoi samotnie pośrodku
oceanu. Pocięta wielokolorowymi warstwami wygląda niczym ogromny kawałek
tortu. Dun Bříště został oddzielony od
brzegu w wieku XIV przez te same destrukcyjne procesy, które nadal działają, o
czym przekonujemy się „na własne uszy”, ponieważ u podstawy Downpatrick Head
liczne podziemne tunele wypłukane przez fale przyboju zapadły się, tworząc szczeliny w ziemi. Jedną
z nich wykorzystano nawet jako naturalny instrument muzyczny. Szalejący w
rozpadlinie wiatr z impetem wypada na powierzchnie, gdzie gubi się w metalowych
rurach powbijanych w krawędź przepaści. Te same tunele doprowadziły do
oddzielenia się samotnej kolumny od stałego lądu (ponoć w roku katastrofy
panowała tu wyjątkowo okropna pogoda) a potężny sztorm zerwał nadszarpnięty
łącznik, który runął do oceanu. Oczywiście zupełnie inaczej powstanie Dun
Bříště tłumaczy legenda.
Pewien druid, Crom Dubh miał swój dom –sanktuarium na końcu
cypla. Pewnego dnia do jego drzwi zapukał wędrowiec. Mędrzec zignorował go jednak,
bo nie chciał słuchać opowieści o nowym bogu. Z oburzeniem odrzucił dziwne zasady
wiary przybysza i zdecydowanie odmówił konwersji na chrześcijaństwo.
Trzykrotnie święty Patryk- bo to on we własnej osobie był owym wędrowcem- namawiał
upartego druida, przedstawiał mu cuda, jakich dokonywał Jezus. Nieugięty kapłan
ostatecznie odrzucił słowa Patryka, ten zaś z wściekłości uderzył pastorałem w
ziemię i oto cypel oddzielił się od lądu, a Crom Dubh samotnie umarł na jego
szczycie. Na pamiątkę tamtych wydarzeń ustawiono na końcu klifu (mocno
kontrowersyjny z urody ) posąg świętego Patryka.
W 1980 kilku
zapaleńców wylądowało na szczycie Dún Bříště, gdzie ku własnemu zdziwieniu
odkryli ruiny dwóch kamiennych budynków. Zbadali również upartą roślinność z
całych sił trzymającą się osieroconego kawałka trawy na górze.
Sam Downpatrick Head był świadkiem niejednej tragedii, w
XVIII w zginęło tu prawie 30 mężczyzn, buntowników, którzy schronili się w
podziemnym kanale. Niestety przypływ utopił nieszczęśników, którzy nie dali
rady wspiąć się na skalna półkę.
Na mnie jednak największe wrażenie zrobił rybak stojący
na krawędzi klifu z wędką zwieszoną 30 metrów w dół. Wiało wtedy tak, że
podmuchy niemal nas policzkowały. Z trudem utrzymywaliśmy się na nogach, a ten
mężczyzna niewzruszony stał na samym skraju, zdając się ignorować fakt, że gdy
ryba złapie haczyk, może go pociągnąć… tak chyba wygląda żywa definicja wędkarstwa ekstremalnego.
Kiedy szaleństwo wiatru osiągnęło apogeum, z podkulonymi
ogonami zrejterowaliśmy w poszukiwaniu strawy i ciepłego kąta. Nocleg trafił
nam się niedaleko Sligo w Strandhill uznawanym za raj dla golfistów i surferów-
jak zwykle podczas naszych podróży
najlepsze okazje rzucał nam pod nogi przypadek, tak samo stało się i tym razem.
Odkryliśmy urocze miasteczko wciśnięte między majestatyczną górę a ocean z
olśniewającym polem golfowym na wydmach. Przypadkowo wybrana lokalizacja okazała się
strzałem w dziesiątkę, stylowy wiktoriański hotel z pościelą upiętą satynowymi
kokardkami, grubymi dywanami i …włączonym ogrzewaniem. Tego właśnie nam było potrzeba do szczęścia
tym bardziej, że dokładnie naprzeciwko znajdował się fantastyczny pub. Przy
znakomitym, regionalnym piwie poczęliśmy zgłębiać niezwykłą historię tego
miejsca i znowu trafiliśmy na legendę:
Królowa Maeve ( nie bardzo wiadomo, czy to jest postać
autentyczna czy raczej należy do panteonu bogów celtyckich) była władczynią królestwa Connaught i żoną Aililla Mac Mata. Jej postać stanowiła
pierwowzór Mab –władczyni wróżek w
dramatach Szekspira i J. Miltona
„Ona to w nocy zlepia grzywy koniom
I włos ich gładki w szpetne kudły zbija
Które rozczesać niebezpiecznie; ona
Jest ową zmorą, co na wznak leżące
Dziewczęta dusi i wcześnie je uczy
Dźwigać ciężary, by się z czasem mogły
Zawołanymi stać gospodyniami.
Ona to, ona…”[1]
Powszechnie uważana za matkę Merlina, została pochowana (
oczywiście, jest to wyłącznie domniemanie)na górującym ponad Strandhill wzgórzem Knocknarea. Faktycznie,
znajduje się tu tajemniczy kopiec, który według miejscowych kryje w swoim
wnętrzu ciało walecznej królowej. Maeve siedzi na koniu w pełnym rynsztunku, a
pod kopytami rumaka znajduje się dół wypełniony trupami wrogów –liczba ich
sięga setki! Zresztą ponoć nie jest to jedyny
grób ukryty na szczycie … dlatego nazywa się go często Wzgórzem Królów lub (
nieco bardziej niepokojąco) Wzgórzem Katów -Cnoc Na Riabh. Nigdy, nikt nie zbadał
kopców! Nie przeprowadzono tu także żadnych wykopalisk! Stoją sobie niepokojone
wyłącznie przez turystów, ukrywając prawdę o królowej nocnych koszmarów. Jeśli
porównamy to miejsce z Ceide Fields mamy dziwne wrażenie, że
Irlandczycy chyba boją się konfrontacji z własnymi legendami. Zbudowali
wspaniałe centrum archeologiczne na torfowiskach i -z jakiegoś tajemniczego
powodu -z uporem maniaka ignorują grób królowej Maeve.
Nie da się tego
natomiast powiedzieć o kolejnym przystanku– Carrowmore Megalithic Cemetery, bo
nikt nie ośmieliłby się zignorować największego w Irlandii skupiska grobów
korytarzowych, których jest tu około 60 w tym 30 widocznych. Nie są to może tak
imponujące konstrukcje jak w Newgrange, ale ich zagęszczenie, ilość i forma
zmuszają do zastanowienia. Nam przypomniały się zeszłoroczne pytania, na które
nadal nie znaleźliśmy odpowiedzi – dlaczego społeczność rolnicza, walcząca
dzień po dniu o przetrwanie stworzyła tak wiele skomplikowanych inżynieryjnie grobowców.
Wystarczy przyjrzeć się Listoghil, centralnemu obiektowi cmentarzyska, niewiele
ustępującemu najbardziej imponującym budowlom w dolnie rzeki Boyne, żeby
zrozumieć, czemu megalityczne budowle wciąż rodzą tak wiele pytań.
Legenda – a jakżeby inaczej!- mówi, że jest to miejsce ostatniego
spoczynku bohaterów strasznej bitwy stoczonej pomiędzy firbolgami a Tuatha De
Danann. Fribolgowie (czyli ludzie z
workami) to zbiegli niewolnicy z Grecji, którzy kilka stuleci wcześniej
opuścili Irlandię, by popaść w srogą niewolę na Bałkanach. Uciekli z niej i
wrócili w rodzinne strony, ustanawiając pięć królestw klanowych. Pewnej nocy najwyższemu królowi o imieniu
Eochaid przyśniło się, że z czarnej mgły, która spowiła ziemię, wyłoniły się
wrogie okręty. I niedługo później u wybrzeży
Irlandii pojawili się Jeźdźcy z Chmur - Tuatha.
„Bóg powściągnął ich lejce, by na skrzydłach ponieść,
I tak wylądowało przerażenie, szczytne niosąc idee.
Zaćmione widmową mgłą heroicznych bojów
Na szczycie Conmaicne w krainie Connacht wylądowało.
Bez szacunku Irlandii imię znieważając,
Bez statków, okrutny kurs obrało
Prawda pod rozgwieżdżonym niebem niewidoczna
Czyż wytworem niebiańskim jest czy ziemskim?”[2]
Trzysta statków przywiozło bogów z północy, a ich
przywódca nakazał spalić łodzie, by nikt nie próbował wrócić tam, skąd przybyli.
Przez trzy dni niebo nad Connemarą zasnute było dymami, a słońce nie wyszło zza
chmur. Później Nuada, król Tuatha zażądał, by firbolgowie oddali im część z
zajmowanych ziem, co oczywiście spotkało się z kategoryczną odmową. W okolicy
Cong doszło do bitwy, w której dowódca firbolgów właśnie ów Eochaid odciął
Nuadzie dłoń. Po trzech dniach zażartych bojów firbolgowie przegrali.
Postawiono im srogi warunek: albo w ogóle opuszczą Irlandię, albo zadowolą się
skrawkiem Zielonej Wyspy w Connaught. Upokorzeni przyjęli tę ostatnią opcję, a
swoich zmarłych pochowali właśnie na cmentarzu w Carrowmore. Ponieważ wiek kromlechów określa się na ponad
5000 lat ( są równolatkami- choć niektórzy twierdzą, że mogą być nawet starsze od
egipskich piramid), to oznacza iż Tuatha najechali Irlandię i zaatakowali
firbolgów mniej więcej w tym samym czasie.
Historia nie potwierdza tej legendy, ale archeolodzy są zgodni -na tym
terenie znajdowało się jeszcze w XIX w. ponad 200 grobów (!). Zostały one
rozebrane, splądrowane lub po prostu zniszczone, dlatego dziś możemy oglądać
tylko znikomą ich część. Jedno jest pewne - megality reprezentują bogactwo prehistorycznej
Irlandii, są jej symbolami. Obojętne czy
zawierają groby firbolgów, czy może są pozostałością zapomnianych rytuałów,
nadal stanowią główny punkt na mapie barwnej przeszłość wyspy.
Carrowmore przywitało nas strugami deszczu ( co wcale nie
przeszkadzało uczniom szkółki jeździeckiej), okutani w peleryny przemykaliśmy
chyłkiem między grobami, nieustannie dziwiąc się, że część kromlechów znajduje
się na prywatnych działkach. Irlandczycy z racji posiadania tak licznych, megalitycznych
pamiątek nie przejmują się za bardzo faktem, że na swojej posesji mają ślady
ludzkiej działalności sprzed 6000 tysięcy lat – gdzieś w końcu muszą się też paść
krowy i owce.
Oczami wyobraźni już widzę takie ogłoszenie: „Sprzedam
posiadłość z dwoma grobowcami, neolitycznymi oraz stodołą.”
Przemoczeni do suchej nitki tylko przejechaliśmy przez Sligo
słynące z faktu, że pochodził stąd najwybitniejszy irlandzki poeta – W.B. Yeats.
Z lekkimi wyrzutami sumienia pożegnaliśmy rogatki miasta, bo tym razem głębokie
pragnienie ciepła i komfortu wygrało z potrzebami duchowymi, a poza tym
wzięliśmy dosłownie – bardzo a propos - radę Williama Butlera Yeats`a:
Tak samo chłodno spójrz
Na życie i na śmierć
Nie wstrzymuj konia, jedź!
Pozostaje wierzyć, że nie każde lato bywa tak zimne czy
deszczowe, a Sligo nam przecież nie ucieknie…
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz